İSLAM TARİHİ ve SELÇUKLULAR
EMEVİLER:
- 661 yılında Muaviye tarafından Şam merkez olmak üzere kuruldu.
Emevilerin İslam Dünyasında Yaptıkları Yenilikler:
1-Hilafeti saltanat haline getirdiler.
2-Arap olmayanlara kötü davranarak Arap ırkçılığını başlattılar.
3-İslam Devleti en geniş sınırlarına Emeviler döneminde ulaşmıştır.
- Türkler Emevilerin Arap olmayanlara kötü davranması nedeniyle Müslüman olmadılar.
Emevi Devleti’nin Yıkılış Sebepleri:
1-Önemli görevlere Emevi soyundan olanları getirmeleri 2-Arap olmayan Müslümanlara değer vermemeleri 3-Hz.Ali’nin oğullarının hilafeti ele geçirme çabaları 4-Hz.Muhammed’in amcası Abbas’ın soyundan gelenlerin Emevlere karşı olması 5-Fetihlerin durması 6-Emevi ailesi arasındaki geçimsizlik
-Emevi ailesi Abbasiler tarafından yok edilmiştir.
ABBASİLER:
- 750 yılında Emevileri yıkarak, Ebu’l-Abbas Abdullah tarafından Bağdat başkent olmak üzere kuruldu.
- Abbasiler Emevilerin aksine ırk ayrımı yapmadılar. Bu dönemde birçok Türk Abbasilerde önemli görevlere geldi.
- Abbasiler bilime önem verdiler. Harezmi gibi birçok bilgin bu dönemde yetişti.
- Abbasiler Türk askerleri ve aileleri için “Samarra” Şehrini kurdular.
Türklerin Müslüman Olmaları:
- Araplarla Çinliler arasında yapılan “Talas Savaşı”nda Türkler Arapları desteklemişlerdir. Çünkü Çinliler eski düşmanlarıydı. Araplar savaşı kazanmıştır. Kağıt,barut,pusula ve matbaa Müslümanlara geçti.(Haçlı seferleriyle de Avrupa’ya geçecek.)
- Bu savaştan sonra Türkler İslamiyet’e geçmeye başladı.
-İlk Müslüman olan Türkler, Karluk, Yağma ve Çiğil boylarıdır.
- Devlet olarak; İlk Müslüman Türk devleti Karahanlılardır.
KARAHANLILAR
-Uygurların yıkılması ile Karluklar, Çiğil ve Yağma Türkleri ile birleşerek Karahanlılar Devleti'ni kurdular (840). Kurucusu Bilge Kül Kadir Han’dır.
-** İlk Müslüman Türk devletidir.
-Satuk Buğra Han, İslamiyeti kabul etti ve Abdülkerim ünvanını aldı. Karahanlılar, iç karışıklıklar sonunda doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrıldı. Doğu Karahanlılar Karahitaylılar tarafından ortadan kaldırıldı (1211 ). Batı Karahanlılar ise Harzemşahlar tarafından yıkıldı (1212).
-Resmi dillerinin Türkçe olması milli kültürlerini koruduklarını gösterir.
-Ticaret için kervansaraylar yaptılar.Düzenli posta teşkilatı kurdular.
GAZNELİLER
- Alp Tigin tarafından Gazne’de (Afganistan) kuruldu.
- Gaznelilerin en parlak dönemi Sultan Mahmut (Gazneli Mahmut) devridir. Hindistan’a 17 sefer yaparak İslamiyeti yaydı ve bol ganimet aldı.İlk kez sultan ünvanını kullandı.
-Sultan Mesut, Büyük Selçuklularla Dandanakan Savaşını yaptı ve yenildi. Bu savaştan sonra Selçuklular resmen kuruldu.
- Gazneliler savaşlarda filleri kullanıyordu. Buda karşı orduların dikkatini dağıtıyordu.
BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ:
- Selçuk Bey kendine bağlı Oğuz boylarını toplayarak Cend şehrine yerleşti. Fakat bu dönemde Selçuklular devlet olarak kurulmadı.
- Çağrı ve Tuğrul kardeşler ülkenin başına geçtikten sonra, 1015 ten itibaren Anadolu’ya akınlar düzenlediler.(Yerleşmek amacıyla)
- Çağrı bey 1040 yılında Gaznelileri Dandanakan Savaşında yenince Büyük Selçuklu devleti resmen kuruldu.
- Tuğrul Bey adına para bastırdı, hutbe okuttu. Bunlar bir kişinin sultan olması için yapılır - Malazgirt Savaşı (26 Ağustos 1071)
- Türkleri Anadolu’dan atmak isteyen Bizans İmparatoru Romanos Diyagones (Romen Diyojen) büyük bir ordu ile harekete geçti. Selçuklular bu savaşı kazandı.
- Malazgirt Savaşı’nın önemi:
1- Anadolu’nun kapısı Türklere açıldı.2- Anadolu’da ilk Türk Devletleri kurulmaya başladı.3-Türkiye tarihi başladı.4-Haçlı seferlerine sebep oldu.5-Anadolu Selçuklu,Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin temelleri atıldı.
** Nizamülmülk Selçukluların en ünlü veziridir. Çok iyi devlet adamıdır. Aynı zamanda dönemin üniversitesi sayılan “Nizamiye Medreselerini” kurdu. Ayrıca “Siyasetname” adlı eser yazmış. Bu eserde devlet işlerinin nasıl olması gerektiğini anlatmıştır.
- Büyük Selçuklular Karahitaylılar ile yapılan Katvan Savaşından sonra yıkılma sürecine girdi.(1141). Sultan Sencer’in 1157 yılında ölmesi ile yıkıldı.
İlk Müslüman Türk Devletlerinde Kültür ve Medeniyet
Devlet Yönetimi:Sultan devleti yönetme yetkisini Allah’tan alırdı.Ülke hükümdar ailesinin ortak malı sayıldığı için sık sık taht kavgası olurdu.
Devlet işlerinin görüşüldüğü meclise Divan denirdi.Son kararı sultan verdiği için divan danışma meclisi özelliğini taşıyordu.
Hukuk:Şeri ve Örfi(Töre) birlikte uygulanıyordu.
Sosyal ve Ekonomik Yaşam
Halk göçebe ve yerleşik olarak ikiye ayrılıyordu.Lonca denilen esnaf teşkilatları vardı.Ticareti geliştirmek için kervansaraylar yapıldı.
Bilim ve Edebiyat
**** Kaşgarlı Mahmut “Divan_ı Lügâti Türk” adlı eseri yazmıştır. Amacı Türkçenin Arapçadan zengin bir dil olduğunu anlatmak ve Türkçeyi öğretmek için yazmıştır.
-**** Yusuf Has Hacip “Kutadgu Bilig” adlı eseri yazmıştır.Kutadgu Bilig Mutluluk Bilgisi anlamına gelir. Bu öğüt ve ahlak konusunda bilgiler verir. İnsanların iyi olması için neler yapması gerektiğini anlatır.Türk dilinde yazılmış ilk kitaptır.
-Ahmet Yesevi:Türk tasavvuf edebiyatının kurucusudur.Eseri Divan-ı Hikmet’tir.
-İbn-i Sina:Tıbbın Kanunu isimli kitabı Avrupa’da uzun yıllar ders kitabı olarak okutulmuştur.Avicenna olarak bilinir.
Geleneksel Türk Sanatları
Halı,ebru ve çinicilik
Türklerde Bayram
- Nevruz bahar bayramıdır. Selçuklulardan itibaren Osmanlılar ve günümüzde kutlanır. Hem bahar bayramı hem de Türklerin Ergenekon’dan çıkışlarını ifade eder. Nevruz’da at yarışı,cirit,oğlak kaçırma(Kokpar),Sinsin halayı ve yumurta tokuşturma gibi etkinlikler yapılırdı.Yakılan ateşe Tongal denirdi.